Magikjekwakkie, Forgotten Man?

Er woedt een nieuwe discussie in Nederland die typerend is voor het debat over zorg en de verzorgingsstaat. De vraag is kort gezegd: ‘moet de overheid het krijgen van een kind vergoeden?’ Het Zorginstituut adviseerde de minister onlangs vrouwen zonder medische indicatie geen verzekeringsgelden meer te geven voor kunstmatige inseminatie. Lesbische stellen en alleenstaande vrouwen reageerden ‘geschokt en verdrietig’. Bij heterostellen die naar sperma uit een flesje grijpen is er iets mis met het sperma van de man en dus van een medische noodzaak, is de redenering van het Zorginstituut. Maar bij lesbische stellen en alleenstaande vrouwen is het gemis aan een man het enige gebrek. Het schrappen van de vergoeding voelt voor veel van de betrokkenen ‘heel oneerlijk’. Er werd dan ook een actie gestart onder de naam ‘#magikjekwakkie’. De bijbehorende petitie werd door meer dan 90.000 getroffen en solidaire Nederlanders ondertekend en krijgt de steun van PvdA Kamerlid Lilliane Ploumen. Inmiddels heeft ook de Jinek-tafel zich over het onderwerp gebogen. Volgens het COC gaat het hier om indirecte discriminatie. Lesbische vrouwen kunnen elkaar immers niet bevruchten en seks met een man is voor hen uitgesloten, aldus het COC. En dan nog een inkoppertje: ja, ook de gynaecologen steunen de actie. Het advies van het instituut betekent voor hen immers broodroof!

Van waar deze drang tot verbondenheid en solidariteit met deze relatief nieuwe groep ‘ontrechten en verdrukten’?
Dagblad Trouw laat een aantal experts die er voor hebben doorgeleerd er hun licht over schijnen. Hoogleraar Medische Filosofie en Ethiek aan Amsterdam UMC, Guy Widdershoven weet ons duidelijk te maken dat hier sprake is van een ‘dilemma’. “Rechtvaardigheid kun je verschillend invullen”, is zijn analyse. Enerzijds wil hij gelijke gevallen gelijk behandelen. Dat betekent dat iedereen met medische problemen evenveel recht heeft op behandeling. Onvruchtbaarheid is zo’n medisch probleem, terwijl de wens bevrucht te worden dat niet is. “Aan de andere kant”, stelt Widdershoven, “betekent rechtvaardigheid ook dat je óngelijke gevallen ongelijk behandelt.” Mensen met minder kansen (ongelijk zijn) moet je helpen, anders krijg je geen rechtvaardige uitkomst. “Een vrouw die ‘bij gebrek aan een man’ niet zomaar kinderen kan krijgen, heeft in dat opzicht inderdaad minder kansen” en verdient dus hulp volgens de redenering van Widdershoven.

Daarmee is de vindingrijkheid van Guy nog niet uitgeput. Lesbische ouders en alleenstaande moeders zouden namelijk weleens het slachtoffer kunnen worden van negatieve beeldvorming en achterstelling. De buitenwacht zou hen hun geaardheid weleens kunnen aanrekenen, in de trant van ‘eigen schuld, dikke bult’; als jij geen man wilt, dan moet je dat zelf weten, maar dan weet je waar je aan begint. “Alsof dat een keuze is”, aldus Widdershoven.
De andere deskundige, Marjolein de Boer, is maar liefst al twee jaar bezig met ‘empirisch-filosofisch onderzoek’ naar vrouwen die behandeld worden wegens onvruchtbaarheid. En wat blijkt? Een onvervulde kinderwens kan enorm veel lijden veroorzaken. “Sommige vrouwen kunnen hun werk niet meer doen. Ze krijgen psychische problemen, waarvoor ze weer medische professionals moeten inschakelen.” Ja, en mevrouw De Boer kan best rekenen, want ook dat kost geld. Volgens de verwrongen logica van de verzorgingsstaat is meer subsidie dan goedkoper dan zuinigjes en benepen minder te subsidiëren. Zie het maar als een ‘investering’, mensen; ‘het verdient zichzelf terug.’ Zij vindt het wel “heel kil gezegd”, maar uiteindelijk, zo is haar conclusie, kost de vergoeding voor lesbische stellen en alleenstaande vrouwen de samenleving minder! Ook GW ziet dat de getroffen vrouwen ‘het misschien wel niet meer aan kunnen’ en eraan ‘onderdoor kunnen gaan’. De gevolgen zijn bij het schrappen van de vergoeding dan ook niet te overzien volgens De Boer: vrouwen zullen zonder die vergoeding “een grijs gebied gaan opzoeken”. Met diep psychologisch inzicht voorspelt ze: “Vrouwen zullen bijvoorbeeld hun toevlucht nemen tot anoniem zaad”. Of, God verhoede, “ze moeten in het café op zoek naar een man.” Haar conclusie is dan ook dat wat medisch noodzakelijk precies betekent, iets is ‘wat je samen afspreekt’.

‘Maar de kosten dan?’ zou een benepen stemmetje nog kunnen tegenwerpen. Nou, zijn die inseminatiebehandelingen nou echt zo duur dat Nederland zich daar zorgen over moet maken? Volgens Widdershoven is dat echt niet het geval. De hoogleraar Medische Filosofie en Ethiek is bij deze vraag opeens een stuk minder principieel en eerder laconiek praktisch: “Je kunt je afvragen waarom er dan zo’n halszaak van gemaakt wordt. Ik vind dat eerlijk gezegd een beetje flauw.”

Wie in dit opmerkelijke debat over rechtvaardigheid en rechtsongelijkheid buiten beeld blijft is wat de Amerikaanse liberaal William Graham Sumner ‘the forgotten man’ noemde. De forgotten man die bij dat ‘wat je samen afspreekt’ en elke keer dat mensen als Widdershoven ‘niet flauw willen doen’, tòch vergeten wordt, maar voor wie wel de rekening wordt achtergelaten. Niet flauw doen, gewoon betalen! Die vergetenen zijn bijvoorbeeld de mensen zònder kinderwens, mensen die kinderen het liefst achter het behang plakken, mensen die te oud zijn om nog kinderen te krijgen, en, waarom niet, homoseksuele mannen mèt kinderwens. Ook zij kunnen elkaar immers niet bevruchten en seks met een vrouw is, als ik de redenering van het COC volg, voor hen uitgesloten. Maar ‘forgotten man’ mogen we voor deze ene keer geheel politiek incorrect vertalen als de ‘vergeten man’. Want vergeet vooral niet die man die nu in het café alleen achter blijft, weer alleen naar huis moet zonder van bil te kunnen gaan, geen gewaardeerde en zinvolle bijdrage mag leveren aan samenleving en toekomst, sterker nog, voor een kwakkie moet betalen, zonder het in natura te mogen afleveren. En onderschat alstublieft niet het miskende leed van die mannen. Het is nog niet ‘empirisch-filosofisch erkend’, maar er is al wel een ‘incel beweging’ en een incel-rebellie van onvrijwillig celibataire (involuntary celibate) mannen, waarvan sommigen, m.n. in de VS en Canada er al lang ‘aan onderdoor’ zijn gegaan. ‘Alsof dat een keuze is’.

William Graham Sumner had het in 1883 al door: het is niet zo eenvoudig de drang tot solidariteit en verbondenheid te bevredigen door via de overheid op te komen voor ‘de ontrechten en verdrukten van de samenleving’, zonder nieuwe ontrechten en verdrukten te maken.

De foto is gemaakt door: Steve Corey

Leave a comment