In amper een jaar tijd veranderde Milei de koers van het land drastisch – maar kan zijn “vrije markt-medicijn” de Argentijnse economie en samenleving écht hervormen?
Op 28 mei 2025 sprak Toine Manders, vicevoorzitter van de International Alliance of Libertarian Parties, tijdens een presentatie voor het Mises Instituut Nederland over de opmerkelijke hervormingen van de Argentijnse president Javier Milei. Zijn verhaal schetste een beeld van een land dat, onder Milei’s radicale leiderschap, balanceert op het slappe koord tussen economische ondergang en heropleving.
Van Chainsaw tot Resultaten
Javier Milei trad aan als president van Argentinië in december 2023, met een duidelijke boodschap: het land was aan het afglijden door decennia van wanbeleid, corruptie en overheidsbemoeienis. Zijn bijnaam “de man met de kettingzaag” werd niet alleen retorisch, maar ook letterlijk: hij beloofde drastische bezuinigingen op overheidsuitgaven en een einde aan de verstikkende bureaucratie.
De cijfers ondersteunen deze radicale aanpak. De IMF-projecties van oktober 2024 tonen dat de totale overheidsuitgaven als percentage van het BBP in Argentinië gedaald zijn van 38,3% naar 32% – een daling van meer dan zes procentpunten in minder dan een jaar. Dit is geen boekhoudkundige kunstgreep, maar een daadwerkelijke reductie van het centrale overheidsbudget.
Deregulering: Van Regels naar Vrijheid
Een ander speerpunt van Milei’s beleid is de deregulering van de economie. Argentinië stond in 2022 nog op de 159e plaats van 165 landen in de ranglijst van economische vrijheid van het Fraser Institute, met bijzonder slechte scores voor monetaire stabiliteit, handelsvrijheid en regelgeving. Onder Milei’s leiding is daar snel verandering in gekomen. Hij schrapte 43 ouderwetse regels die ondernemers en consumenten belemmerden, waaronder prijscontroles op basisproducten zoals rundvlees en melk, en een importlicentiesysteem dat jaarlijks $5 miljoen kostte. Ook werd het bureaucratische DJCP-programma, dat bedrijven verplichtte tot meer dan een miljoen rapportages per jaar, beëindigd.
De ‘Ley Hojarasca’ – de ‘Bladerenwet’ – belooft nog eens 70 overbodige wetten te elimineren. Deze maatregelen hebben geleid tot lagere transactiekosten, minder inflatoire druk en een versterkte peso, die vorig jaar nog kelderde.
Van Hyperinflatie naar Stabiliteit
Bij zijn aantreden stond Milei voor een inflatie van meer dan 200% per jaar. Binnen een jaar bracht hij de maandelijkse inflatie terug van 26% naar 2,7%, en stabiliseerde de peso ten opzichte van de zwarte markt. De Argentijnse staatsschuld, ooit berucht vanwege herhaalde IMF-steun, werd teruggebracht door strenge bezuinigingen, met als resultaat een primair begrotingsoverschot – het eerste in meer dan tien jaar.
Ook de Argentijnse obligatiemarkt reageerde positief: de prijzen van staatsobligaties verdrievoudigden sinds Milei’s aantreden, en de risicopremie op Argentijnse staatsleningen daalde van meer dan 2000 basispunten tot ongeveer 750.
Twee Persoonlijke Blikken op Milei’s Argentinië
Twee sprekers vulden het verhaal van Manders aan met hun persoonlijke Argentijnse ervaringen.
Roald Schoenmakers, Executive Vice President van de International Alliance of Libertarian Parties en ondernemer in zowel Nederland als Argentinië, schetste een historisch verhaal over het langzame verval van Argentinië in de afgelopen 100 jaar: van het rijkste land ter wereld tot een van de armste, waarin de overheid tot in de kleinste haarvaten van de samenleving burgers controleert, dwingt en uitperst. Toch is Schoenmakers over het algemeen optimistisch over de koers van het Argentinië van Milei. Op straat, zo vertelde hij, voeren mensen gesprekken over de gierende inflatie als gevolg van het beleid van de centrale bank – een besef dat in Nederland onder academische gevormde economen nog vaak ontbreekt. Hij voorziet dat Argentinië de komende decennia (weer) een van de meest bloeiende economieën ter wereld kan worden.
De Argentijn Valentino Krauss, monetair econoom en libertariër, bracht een meer kritische toon. Als iemand die heeft gewerkt met Milei en diens entourage, wees hij erop dat Milei zijn belangrijkste beloften nog niet is nagekomen. Vooral het opdoeken van de Argentijnse centrale bank – de instelling verantwoordelijk voor de decennia lange verwoestende inflatie in het land– is tot nu toe uitgebleven en het ziet er nog niet naar uit dat het op afzienbare termijn wel gaat gebeuren. Dit is voor hem een cruciale test voor Milei’s geloofwaardigheid als hervormer.
Overleven met een Minderheid: De Politieke Context
Een van Milei’s grootste uitdagingen is zijn kwetsbare positie in het Argentijnse parlement. Zijn partij, La Libertad Avanza, beschikt slechts over een klein deel van de zetels en moet het opnemen tegen een krachtig verankerde oppositie, vooral van de Peronisten. Toch is het Milei gelukt om veel van zijn radicale hervormingen door te voeren, met behulp van presidentiële decreten. Hiermee draaide hij talloze besluiten van zijn voorgangers terug, ondanks de blokkades in het parlement.
Deze aanpak is niet zonder risico: het roept kritiek op van politieke tegenstanders en waarnemers die waarschuwen voor een concentratie van macht in de uitvoerende macht. Maar Milei’s aanhangers zien het als een noodzakelijke maatregel in een systeem dat jarenlang vastzat in verstikkende regelgeving en vriendjespolitiek.
De komende maanden zijn cruciaal voor Milei’s politieke toekomst. In oktober 2025 staan belangrijke verkiezingen op de agenda, waarin hij hoopt zijn positie in het parlement te verstevigen. De recente overwinning van La Libertad Avanza bij de lokale verkiezingen in Buenos Aires, waar zijn partij overtuigend won, geeft hem hoop op bredere steun. “Het was geen gewone lokale verkiezing,” verklaarde zijn woordvoerder Manuel Adorni. “Het was een strijd tussen het model van privileges en het model van vrijheid. En vandaag heeft de vrijheid gewonnen.”
Armoede en Ongelijkheid: Een Complex Beeld
Critici hebben gewezen op een aanvankelijke stijging van de armoede – begrijpelijk gezien de diepe bezuinigingen en het afschaffen van subsidies, zoals op openbaar vervoer en nutsvoorzieningen. Maar recente cijfers van de Universidad Católica Argentina en de Universidad Torcuato Di Tella laten een ander verhaal zien. De armoede bereikte eind 2023 een piek van 49,5%, maar zakte sindsdien tot 44,6% in oktober 2024 en zelfs 36,8% eind 2024. De lonen in de private sector zijn begonnen te stijgen, en bij elke maand van 2024 steeg het nominale loon harder dan de inflatie.
Hoewel de economische realiteit voor veel Argentijnen nog moeilijk is, zijn er duidelijke tekenen van herstel. Zelfs waarnemers die kritisch staan tegenover Milei, zoals Charles Lajoie en de Wall Street Journal, erkennen dat het land een belangrijke koerswijziging doormaakt. “Als een co-piloot die de controls overneemt van een crashende piloot,” schreef Lajoie, “heeft Milei de val gestopt en de eerste tekenen van stijging zichtbaar gemaakt.”
Een Voorzichtige Conclusie
De presentatie van Manders eindigde met een waarschuwing: hoewel Milei indrukwekkende resultaten heeft geboekt, is het te vroeg om zijn beleid definitief te beoordelen. Zijn hervormingen zijn radicaal en botsen met machtige gevestigde belangen, zoals de nog altijd invloedrijke Peronistische partij. Ook zijn de sociale kosten van de snelle hervormingen zichtbaar, met name voor mensen die afhankelijk waren van overheidssubsidies en -banen. Bovendien hangt veel af van de komende verkiezingen: als Milei er niet in slaagt zijn parlementaire steun te vergroten, kan zijn hervormingsprogramma alsnog stranden.
De avond bood méér bood dan cijfers en grafieken. De persoonlijke ervaringen van mensen als Roald Schoenmakers en Valentino Krauss brachten Argentinië tot leven – niet als abstract economisch model, maar als een samenleving van mensen die dagelijks de prijs betalen voor politieke keuzes, of daar juist de vruchten van beginnen te plukken. Het waren verhalen over hoe de staat zich tot diep in het dagelijks leven van burgers nestelt, hoe de economie ineenstort onder inflatie en regulering, en hoe er nu – aarzelend maar tastbaar – weer ruimte komt voor ondernemerschap en vrijheid.
Maar één ding werd duidelijk: Milei heeft de koers van Argentinië fundamenteel verlegd. Van een land dat steeds verder in de greep van politiek cliëntelisme, regulering en verarming leek te komen, naar een natie die weer hoop durft te koesteren. Of dit experiment op de lange termijn slaagt, hangt af van Milei’s vermogen om de sociale kloven te overbruggen, politieke steun vast te houden, en zijn hervormingen duurzaam te verankeren.
Wat vaststaat: Javier Milei schudt zijn land – en de wereld – wakker. Zoals een bezoeker na afloop van de presentaties uitriep: “En nu de Zaag in Den Haag!”
