De zorg is geen collectief goed

–Dit artikel is geschreven door Robert Zumwalt. Robert Zumwalt is een advocaat met een graad in economie en politieke wetenschappen. Het werd eerder gepubliceerd op mises.org-.

Een van de argumenten die momenteel de ronde doen ter ondersteuning van vaccinatieverplichtingen is dat niet-gevaccineerde mensen een te grote belasting voor de gezondheidszorg vormen omdat zij meer kans lopen om covid-19 te krijgen en een ziekenhuisbed te bezetten dat voor anderen zou kunnen worden gebruikt. Vermoedelijk bedoelt men met “anderen” degenen die het vaccin hebben genomen zoals hen was opgedragen.

Dit sentiment lijkt ten grondslag te liggen aan uitspraken zoals die in een recent opinieartikel in de Washington Post dat “ongevaccineerden mensen doden op een manier die zij zich waarschijnlijk nooit hadden kunnen voorstellen”. Het lijkt ook ten grondslag te liggen aan het besluit van ongeveer vijfenzeventig artsen in de Amerikaanse staat Florida om een “symbolische staking” te houden om “te protesteren tegen een toename van het aantal niet-gevaccineerde COVID-19 patiënten”. Een willekeurig social media platform zal waarschijnlijk meer van dit soort beweringen opleveren dat ongevaccineerden de gezondheidszorg lamleggen.

Dit verhaal wordt door voorstanders van een vaccinatieverplichting gebruikt om iedereen die weigert zich te schikken naar hun wensen met betrekking tot vaccinatie niet alleen af te schilderen als gevaarlijk, maar ook als immoreel.

De impliciete aanname dat gezondheidszorg een collectief goed is

De tegenstanders van een vaccinatieplicht lijken een sterk argument te hebben dat, als de vaccins werken, gevaccineerden er geen behoefte aan zouden hebben om anderen te dwingen zich ook te laten vaccineren. De lasten van het niet-gevaccineerd zijn rusten op de schouders van de niet-gevaccineerden. Er is dan geen rechtvaardiging om van hen te eisen dat zij zich aanpassen.

In reactie hierop gebruiken veel mensen die een vaccinatieplicht willen opleggen, het argument dat niet-gevaccineerden de samenleving nog steeds schade berokkenen, eenvoudigweg door het gezondheidszorgsysteem overmatig te belasten wanneer zij, onvermijdelijk, in groten getale ziek worden. Deze groep beweert dat niet-vaccineren een verspilling van schaarse middelen in de gezondheidszorg betekent en daarom een onethische keuze is.

Zelfs als het waar is, en er zijn redenen om daar sceptisch over te zijn, is dit slechts een utilitair argument. Maar op de een of andere manier is het in de ogen van velen een valide moreel argument geworden. Hoe heeft dit kunnen gebeuren?

Gewoonlijk beschouwen we iemand die een dienst koopt niet als iemand die anderen schaadt alleen maar omdat hij iets minder overlaat voor alle anderen. Volgens die norm zou alle menselijke activiteit onethisch zijn. De meeste mensen zouden dit alleen als onethisch beschouwen als het gaat om het verbruik van middelen die aan iemand anders toebehoren. Om de keuze voor het ongevaccineerd zijn als onethisch te bestempelen, moeten de middelen van de gezondheidszorg als een collectief goed worden beschouwd. Dat wil zeggen, als middelen die aan de samenleving als geheel toebehoren en niet aan de individuen die ze produceren of kopen. Individuen die ziek worden kopen volgens die visie niet zomaar medicijnen, ze gebruiken medicijnen die ook van alle anderen zijn.

Dat onze politieke elites deze collectivistische houding ten opzichte van de gezondheidszorg er op na houden is geen geheim. De Amerikaanse President Joe Biden heeft onlangs geroepen dat “ons geduld opraakt” met de niet-gevaccineerden en hun persoonlijke medische keuzes.

Collectivistische houding tegenover gezondheidszorg bevordert onjuiste morele beweringen over het gebruik

Als we gewend raken aan deze collectivistische houding ten opzichte van de gezondheidszorg, dan kan dit worden gebruikt als een morele knuppel tegen iedereen die het niet eens is met verplichtingen die de overheid oplegt. Dit veronderstelde collectieve eigendom van de gezondheidszorg impliceert het recht van de samenleving om te bepalen hoe mensen de zorg gebruiken. Wie middelen van de gemeenschap verkwist, moet worden geminacht als een vijand van de samenleving.

De emoties rond het thema gezondheidszorg tijdens een pandemie kunnen deze tendens alleen maar versterken. In paniek geraakten kunnen er gemakkelijker van overtuigd worden dat anderen moreel verplicht zijn om die gemeenschappelijke middelen voor gezondheidszorg te behouden ten koste van alle andere overwegingen.

Daardoor wordt het simpele overwegen van alternatieven en het afwegen van kosten en voordelen ten eigen bate, verwerpelijk. Het is niet aanvaardbaar dat iemand op basis van zijn eigen oordeel bepaalt welke handelwijze in zijn eigen belang is; hij moet zich neerleggen bij het collectieve oordeel en de medische ingrepen ondergaan die de maatschappij het beste acht – niet wat de maatschappij het beste acht voor zijn persoonlijke gezondheid, maar wat zij het beste acht voor de maatschappij als collectief.

Het primaire probleem van deze redenering is dat het gewoon niet waar is dat gezondheidszorg een ‘gemeenschapsgoed’ is. Gezondheidszorg bestaat eenvoudigweg uit die medische materialen en diensten die aanbieders bereid zijn te leveren aan kopers die bereid zijn ervoor te betalen, overheidsprogramma’s niet meegeteld.

Duizenden mensen nemen zo elke dag beslissingen over gezondheidszorg en kopen medische diensten voor zichzelf in. Maar de gemiddelde persoon ziet niet elk individu deze dingen voor zichzelf doen. Hij ziet alleen het netto-effect van die duizenden handelingen die dag in, dag uit doorgaan, resulterend in het ‘systeem van gezondheidszorg’ zoals wij dat kennen. Een collectief waanbeeld voegt deze verzameling van onderling verbonden individuele acties in de hoofden van velen samen tot één collectief geheel.

Ludwig von Mises behandelde het idee van collectieve sociale systemen trefzeker in ‘Socialism: An Economic and Sociological Analysis’[1]. Mises behandelde de lange geschiedenis van het denken waarin werd aangenomen dat een of ander extern doel de maatschappij een soort eigen persoonlijkheid gaf. Maar vroege denkers zagen niet dat onderling verbonden samenlevingen alleen mogelijk zijn op basis van arbeidsdeling. Het is deze arbeidsverdeling, die volledig voortkomt uit hun behoeften om hun eigen individuele doelen te dienen, die verantwoordelijk is voor de vooruitgang van samenlevingen. Mises zegt dat “de primitieve denker de dingen altijd ziet alsof ze van buitenaf zijn georganiseerd, nooit alsof ze zelf organisch zijn gegroeid”.

In plaats daarvan laat Mises zien dat de samenleving het resultaat is van het onafhankelijk, vrijwillig en voor het eigen belang handelen van een veelheid van mensen. Samenwerking is daarom vereist, niet op basis van dwang, maar omdat deze samenwerking het middel is waardoor de ene mens de andere ertoe kan brengen vrijwillig iets voor hem te doen. “De samenleving bestaat slechts waar het willen een mede-willen wordt en het handelen een mede-handelen. Gezamenlijk streven naar doelen die individuen alleen helemaal niet, of niet in gelijke mate zouden kunnen bereiken – dat is de samenleving.”

De collectivistische visie staat tegenover deze opvatting van de maatschappij:

“De huidige collectivistische beweging ontleent haar kracht niet aan een innerlijke behoefte van het moderne wetenschappelijke denken, maar aan de politieke wil van een tijdperk dat hunkert naar Romantiek en Mystiek. Geestelijke bewegingen zijn opstanden van het denken tegen inertie, van enkelen tegen velen, van hen die, omdat zij sterk van geest zijn, alleen het sterkst zijn tegen hen die zich alleen in de massa en het gepeupel kunnen uitdrukken, en die alleen van betekenis zijn omdat zij talrijk zijn. Collectivisme is het tegendeel van dit alles, het wapen van hen die de geest en het denken willen doden.”

Bijna honderd jaar na dit schrijven lijken de collectivistische elementen in onze samenlevingen er nog meer dan voorheen er op uit te zijn om verstand en denken uit te schakelen. De dreiging van morele veroordeling is vandaag de dag voor iedereen die het waagt de richtlijnen over vaccinatie in twijfel te trekken, maar een van de instrumenten die voor dit doel worden ingezet.

Foto door Free Stock photos by Vecteezy

Vertaling door Gèr van Gils, originele publicatie

---

[1] Socialism: An Economic and Sociological Analysis | Mises Institute