Loon-prijsspiraal of petitio principii?

Er is recent veel te doen om de zogenaamde ‘loon-prijsspiraal’. De loon-prijsspiraal wordt door economen gezien als het doemscenario voor de economie. De loon-prijsspiraal zal namelijk, volgens deze economen, tot hardnekkige en hoge inflatie leiden. De term komt voort uit de Keynesiaanse theorie van ‘cost-push’ inflatie. Door oplopende inflatie is de koopkracht van werknemers aangetast en daarom zullen zij een hoger loon eisen. Een stijging in het loon zorgt voor een hoger besteedbaar inkomen van de werknemers. Deze werknemers kunnen vervolgens met dat hogere loon de prijs van goederen en diensten verder opdrijven. Er ontstaat een spiraal van hogere lonen en hogere prijzen. Dit fenomeen is volgens de Keynesianen hèt teken dat de inflatie niet tijdelijk is, maar hardnekkig. Eerder hebben wij inflatie al juist gedefinieerd en laten zien waar het werkelijk vandaan komt. In dit artikel belichten we de gebreken van de de loon-prijsspiraal theorie.

Petitio principii

Allereerst is de term loon-prijsspiraal onjuist. Loon is immers ook een prijs, de prijs van arbeid. In feite is de term dus prijs-prijsspiraal en de argumentatie: ‘prijzen stijgen, want prijzen stijgen’, dit is onzinnig. De redenering ‘prijzen stijgen, want prijzen stijgen’ is een petitio principii (cirkelredenering), een klassieke fout in de logica. Aan de term loon-prijsspiraal ligt dus een drogredenering ten grondslag. De kosten van loon is vanuit het perspectief van de ondernemer de prijs die hij betaalt voor arbeid. Keynesianen vergeten in dit geval dat de kostenpost ‘lonen’ ook gewoon een prijs is, net zoals die van grondstoffen.

Lonen en de vrije markt

Lonen kunnen tijdelijk op bepaalde plekken in de economie stijgen. Oostenrijkse economen Ludwig von Mises en Friedrich Hayek benadrukte het belang van prijssignalen en dus prijsstijgingen binnen een vrije markteconomie. De vrije markt geeft bij een prijsstijging een prijssignaal aan participanten in de markt. Dit signaal zorgt er voor dat arbeiders van de ene sector overstappen naar een andere of zich omscholen. Zo kan binnen de vrije markt de allocatie van arbeidskapitaal efficiënt verlopen en zullen lonen zich herstellen door een herverdeling van arbeidskrachten.

Inflatie en de ‘prijsspiraal’

Een algehele stijging in de lonen ontstaat door inflatie. Het uitbreiden van de geldhoeveelheid leidt tot een afname in koopkracht van geld relatief tot de hoeveelheid goederen en diensten. Aangezien de koopkracht van geld afneemt moet de ondernemer ook meer betalen voor ingekochte arbeid. Ook zal het onmogelijk zijn om een ‘spiraal’ te creëren met betrekking tot lonen en prijzen. Lonen zijn, zoals zojuist toegelicht, een kostenpost voor de ondernemer. Ondernemers moeten de kosten beperken om winst te blijven maken, anders dreigt faillissement. In eerste instantie zal een ondernemer de prijzen van zijn goederen verhogen, maar op termijn wordt dit steeds lastiger. Een hogere prijs voor goederen zal leiden tot een lagere afzet en dus minder omzet en winst. Ondernemers moeten dan loonkosten gaan beperken door mensen te ontslaan. Door de inflatie moeten ondernemers de mensen die ze wel in dienst houden een hoger loon geven. Het wordt al vrij snel duidelijk dat een loon-prijsspiraal onmogelijk is. De ondernemer kan zijn prijzen niet constant doorberekenen aan klanten zonder dat er destructie plaatsvindt in de vraag naar zijn product of dienst. Wanneer deze vraag destructie door hogere prijzen doorzet en inflatie zal aanblijven is stagflatie onvermijdelijk. Op termijn zal het aantal werklozen toenemen omdat ondernemers moet besparen op kosten en veel bedrijven de afzet zien slinken. Keynesiaanse economen trachten deze werkloosheid/recessie te bestrijden via anticyclisch begrotingsbeleid door het stimuleren van de economie. Stimuleren van de economie is een eufemisme voor geld printen (inflatie) geworden. De gevolgen van te hoge inflatie zijn niet te bestrijden met meer inflatie, want dan eindigen we in een geld print spiraal.

De foto wordt gebruikt onder deze licentie

Leave a comment